سید محمود طبیب غفاری در تاریخ ۷ بهمن ماه ۱۳۴۶ در دزفول متولد و تحصیلات ابتدائی و متوسطه تا سطح دیپلم را در همان جا به اتمام رساند. در سال ۱۳۶۶ در رشته زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز پذیرفته و در تیر ماه سال ۱۳۷۰ موفق به اخذ مدرک لیسانس گردید. پس از پایان خدمت وظیفه در آبان ماه سال ۱۳۷۱ به استخدام مدیریت کشاورزی شهرستان شوش ( مرکز خدمات شاوور) در آمده و سپس در اسفند ماه همان سال پس از موفقیت در آزمون استخدامی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر بعنوان به نژاد گر غلات خدمت خود را در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد آغاز نمود. در سال ۱۳۷۷ در رشته اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج پذیرفته و در بهمن ماه ۱۳۷۹ موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد گردید. اولین تجربه بین المللی وی شرکت در دوره pathology-breeding گندم در مرکز بین المللی CIMMYT در سال (۲۰۰۳) ۱۳۸۲بود. این دوره منجر به معرفی نامبره از طرف CIMMYT جهت استفاده از بورس تحصیلی دوره دکتری در دانشگاه واخنینگن هلند گردید که از سال های ۱۳۸۵آغاز و تا سال ۱۳۹۰ به طول انجامید. هزینه های این بورس تحصیلی از محل پشتیبانی مالی شرکت Bioplante و Fonds de Soutien à l’Obtention Végétale (FSOV) کشور فرانسه تامین گردیده بود. عنوان رساله دکتری نامبرده
Efficacy and mapping of resistance to Mycosphaerella graminicola in wheat
می باشد که در تاریخ ۱۶ خرداد ۱۳۹۰ موفق به دفاع از آن گردید و چکیده آن در زیر درج شده است.
چکیده :
گندم یکی از محصولات مهم کشاورزی می باشد که تولید جهانی آن بیش از ۶۰۰ میلیون تن در سال بر آورد شده است و بر اساس آمار سازمان خوار و بار جهانی (FAO) بطور متوسط ۱۹% انرژی غذائی روزانه مورد نیاز هر فرد را تامین می نماید. پیش بینی می شود که جمعیت روز افزون بشر در سال ۲۰۵۰ میلادی به بیش از نه میلیارد نفر افزایش یابد، در حالیکه رشد سالانه تولید غلات اساسی از جمله گندم در حال حاضر کمتر از ۱% می باشد. بدیهی است که این روند افزایش تولید، جوابگوی نیاز غذای بشر در چهار دهه آتی نخواهد بود. در نتیجه به منظور افزایش تولید، به نژادی و معرفی ارقام گندم با بیشترین میزان مقاومت ممکن نسبت به تنش های زنده و غیر زنده امری اجتناب ناپذیر است.
سپتوریوزبرگی از جمله بیماری های مهم گندم و یکی از تنش های زنده ای است که عامل آن قارچ Mycosphaerella graminicola می باشد که در شرایط مطلوب محیطی تا ۵۰ % باعث کاهش عملکرد گندم می شود. کنترل شیمیائی و مقاومت ارقام گندم دو راهبرد اصلی مبارزه با این بیماری است، ولی توسعه مقاومت به قارچ کش ها در جمعیت M. graminicola از یک طرف و فشار های سیاسی و اجتماعی برای کاهش استفاده از سموم شیمیائی در محصولات کشاورزی از طرف دیگر، اهمیت به نژادی گندم برای مقاومت به سپتوریوز را بیش از پیش نموده است.
اولین ارزیابی سرشت مایه (Genetic study)برای مقاومت گندم به سپتوریا در سال ۱۹۵۷ میلادی انجام شد و متعاقب آن اولین تک سرشت (Gene) مقاومت به این بیماری در سال ۱۹۶۶ گزارش گردید. با احتساب نتایج ارائه شده در این رساله جمعا ۱۸ تک سرشت مقاومت به بیماری سپتوریوز برگی (Stb gene) در گندم گزارش شده است که در مقایسه با تک سرشت های مقاومت گندم به سایر بیماری ها بسیار ناچیز است. تا به امروز ۸۸، ۹۶، ۶۴، ۱۰۴ و ۳۳ تک سرشت به ترتیب برای مقاومت به زنگ زرد، زنگ قهوه ای، زنگ سیاه، سفیدک پودری و حشره گندم خوار(Hessian Fly) معرفی شده است. بنابراین کاوش برای شناسائی و معرفی منابع جدید مقاومت به سپتوریوز بسیار ضروری می باشد.
پژوهش ارائه شده در این رساله با هدف معرفی و نمایش منش تک سرشت های جدید مقاومت و همچنین شناسائی نشانگرهای مولکولی وابسته به این تک سرشت ها انجام شده است. در فصل اول ضمن نشان دادن اهمیت گندم در تغذیه بشر، یک نمای کلی از اهمیت این بیماری و تاریخچه پژوهش های انجام شده در همکنش(Interaction) گندم و قارچ M.graminicola ارائه گردیده است. فصل دوم به بررسی میزان مقاومت ارقام افتراقی گندم(Differential set of cultivars) نسبت به سویه های(Isolates) مختلف قارچ M.graminicolaکه از نقاط مختلف جفرافیائی گرد آوری شده اند اختصاص یافته است. تنوع سویه های قارچ با کمک رخ نمود(Phenotype) ارقام افتراقی و همچنین با کمک نشانگرهای مولکولی نشان داده شده است. رخ نمود ارقام افتراقی (Differential set phenotype) در همکنش با سویه های قارچ یک الگوی اولیه شبیه سازی پیش بینی تک سرشت های مقاومت به سپتوریا (Stb genes) را در سایر ارقام گندم ارائه می نماید. این مطالعه همچنین سودمندی و پایداری مقاومت هر یک از Stb های مورد بررسی را مشخص نموده و امکان تصمیم گیری برای بهره گیری از آنها را در برنامه های به نژادی آسان ترمی سازد. اما مهمترین نتیجه
این مطالعه را می توان دستیابی به والدین مقاوم و حساس برای دورگ گیری و شناسائی سویه های متمایز کننده این والدین برای بررسی و تجزیه سرشت سازه (Genetic map) قلمدادکرد. در فصل سومدو تک سرشت جدید مقاومت به سپتوریوز برگی با دامنه گسترده ای از مقاومت به سویه های مختلف قارچ معرفی و نامگذاری گردید. سر چشمه هر دوی این تک سرشت ها از گندم های شش دسته ای بشر زاد (Synthetic hexaploid wheats)می باشد. ارزیابی ارقام یک دست نوترکیب(Recombinant Inbred lines) بدست آمده از دو رگ گیری بین والد مقاوم M3 و والد بسیار حساس Kulm ، منجر به شناسائی و نامگذاری Stb16 و Stb17qبه ترتیب روی سرشت میله های(Choromosome) 3DL و ۵AL گردید. در فصل چهارم مطالعه جمعیت بدست آمده از ارقام گندم های فرانسوی Apache و Balance با استفاده از پنج سویه قارچ M.graminicolaگزارش شده است. در این بررسی چهار جایگاه صفت کمی(Quantitative Trait loci(QTL))روی سرشت میله های ۳AS ، ۱BS، ۶DSو ۷D (7DL/7DS Switch) در مرحله گیاهچه ودو QTL روی سرشت میله های۳AS و ۲DS در مرحله آزمون مزرعه ای و گیاه کامل یافت شد که در بین آنها ۶DS به عنوان یک تک سرشت نو یافته به نام Stb18 نامگذاری گردید. اثرات افزایشی و پوشانندگی(Additive and Epistatic effects) این QTL ها در مرحله گیاهچه مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که کوهان سازی از تک سرشت ها (Gene Pyramiding) برای افزایش دامنه مقاومت ارقام گندم به بیماری سپتوریوز برگی می تواندبه عنوان یک راهبرد کاربردی مورد استفاده قرار گیرد. فصل پنجم مقاومت به سپتوریوز برگی را در جمعیت حاصل از ارقام آلمانی Solitär وMazurka مورد بحث قرار داده است. در این بررسی سه QTL بزرگ اثر (Major) روی سرشت میله های ۳AS ، ۱BS و۴AL و چهارQTL کوچک اثر(Minor) روی سرشت میله های ۱B ، ۶B ،۳Dو ۷D یافت شد. هر سهQTL بزرگ اثر دارای پیوستگی با تک سرشت هائی (Stb Genes) بود که پیش از این گزارش شده بودند. تجزیه داده ها در مرحله گیاهچه بیانگر پیچیدگی وراثت پذیری مقاومت به سپتوریوز برگی بود. همکنش بین QTL ها در این جمعیت به عنوان یک عامل موثر در مقاومت شناخته شد هر چند سهم آن در دامنه کل تغییرات در این جمعیت ناچیز بود. فصل ششمنتایج فصل های پژوهشی دوم، سوم، چهارم و پنجم را دست مایه یک نگاه کلی ونقادانه قرار داده تا با بهبود روش های ارزیابی مقاومت ارقام گندم به بیماری سپتوریوز برگی، ضمن افزایش دانسته ها و داشته ها، بتوانیم در آینده بهترین بهره وری را در به نژادی گندم برای مقاومت به این بیماری داشته باشیم.
برخی از مقالات را که قبلا انتشار یافته می توانید در اینجا مطالعه بفرمایید: